هنر در کتیبه های سردر منازل

هنر در کتیبه های سردر منازل ريشــه در اعتقادات و باورهای دينی و مذهبی دارند و بازگوکننده هويت و شخصيت سازندگان و صاحبان منازل است. بيش تر منازل به جا مانده از دوره قاجار و پهلوی اول در تهران دارای سردرهای تزيين شده هستند كه در آن ها کتيبه ای وجود دارد.

اين کتيبه ها از زيبايی خاصی برخوردارند و برخی از آن ها در عين سادگی دارای جذابيت خاصی هستند. کتيبه ها علاوه بر آن که در زيباسازی محيط شهری نقش دارند پاسخ گوی نيازهای معنوی انسان ها هم هستند و اين مساله اهميت کتيبه ها دو چندان می كند.

امروزه کتيبه های سردر منازل بسيار ساده هستند و دارای ارزش زيباشناختی کم تری نسبت به کتيبه های دوره قبل هستند. در دوره پهلوی اول با گرايش زياد به سبك باستانی درمعماری و برانگيختن حس ملی گرايانه، نمادها و نشانه های ايران باستان به وضوح
بر سردر منازل نقش بسته است.

با به کارگيری معماری غربی در دوره پهلوی دوم و به دليل ويژگی هايی که اين نوع معماری دارا بود، تزيينات نمای ورودی ها رو به ســادگی رفت و جای آن را ســنگ های تزيينی، سيمان، مواد و مصالح جديد گرفته و عامل حذف تزيينات در اين نوع معماری سبب از بين رفتن كتيبه ها در اغلب ورودی های منازل گرديده که در دوره انقلاب اسلامی سعی در احيای اين هنر شده و در برخی موارد نمونه های بسيار عالی ديده می شود.

اهمیت هنر در کتیبه های سردر منازل

يكی از عناصر اصلی منازل مسكــــــونی، ورودی ها است. سردر ورودی نسبت به ساير محيط و اجزاء ديگر از ويژگی ها و امتيازات خاصی برخوردار بوده است. زيرا علاوه بر اين كه به عنوان يك عنصر رابط بين برون و درون خانه محسوب می شده، از لحاظ زيبايی بصری نيز شاخصی برای تشخيص ارزش هويت و معماری هر ساختمــان بوده است. يكی از مكان هايی كه نشان دهنده اعتقادات، باورها و سنت های گــــذشته مردم بوده، ســـــردر منازل است و كتيبه ها در پيشانی سردرها قرار می گرفتند. كتيبه ها علاوه
بر آن كه در زيباسازی محيط شهری نقش عمده ای داشته اند، نيازهای روانی و روحی ساكنان و رهگذران را نيز برآورده می كردند.

نویسنده: رضا محمدی-محمدعلی رجبی