مواد ضدعفونی کننده

نکاتی در مورد موارد ضدعفونی کننده

مواد ضدعفونی کننده ، همانطور از که نام آنها پیداست، بر میکروب ها از جمله باکتری ها و قارچ ها و سایر ارگانیسم ها اثر می گذارند؛ این اثر می تواند با میکروب کشی و از بین بردن کامل ارگانیسم ها همراه باشد یا اینکه از رشد آنها جلوگیری کند.

به موادی که برای پاکسازی بافت های زنده از جمله بدن از آنها استفاده میکنیم آنتی سپتیک یا گندزدا گفته می شود.

ویژگی های آنتی سپتیک ها به دلیل تماس مستقیم یا بافت زنده و حساسیت بالای آن، با مواد ضدعفونی کننده مورد استفاده برای سایر سطوح غیر زنده متفاوت است.

بدیهی ست که هنگام استفاده از پاک کننده ها سطوح باید نهایت دقت و توجه را به کار گیریم و حتما از ماسک تنفسی استفاده کنیم تا این مواد آسیبی به ما نرسانند.

در ادامه با انواع مواد ضدعفونی کننده و مواد آنتی سپتیک آشنا شده و به شرح مختصری از کاربرد هر یک میپردازیم.

مواد ضدعفونی کننده سطوح و آنتی سپتیک ها

مواد ضد عفونی کننده و آنتی سپتیک ها به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند:

دسته ی اول مواد سطح بالا هستند که بسیار قوی هستند؛ دسته ی دوم، سطح متوسط هستند که قدرتشان از دسته ی اول کمتر است؛ دسته ی سوم را که قدرت کمتری نسبت به سایرین دارند، مواد سطح پایین می نامیم.

مواد ضدعفونی کننده سطح بالا

این دسته از مواد ضدعفونی کننده شامل پر اکسید هیدروژن، پر استیک اسید، گلوتار آلدئید و فرمالدهید هستند؛ همانطور که پیش تر گفته شد کار با این مواد به علت قوی بودن آن ها نیازمند توجه و دقت بالایی است و معمولا در منازل استفاده نمی شود.

برای مثال پراستیک اکسید برای پاکسازی وسایل جراحی در پزشکی و دندانپزشکی استفاده گسترده ای دارد.

فرمالدهید هم دو نوع گازی و مایع دارد، همچنین به محلول آن که شامل 37% فرمالدهید است، فرمالین می گوییم؛ علیرغم سطح بالا بودن و میکروب کشی فرمالدهید، به علت بوی زننده و نیز سرطان زایی، استفاده از آن در بیمارستان ها و سایر اماکن بسیار محدودتر شده است.

مواد ضدعفونی سطح متوسط

پرکاربردترین مواد مورد استفاده برای عموم مردم در این دسته از مواد ضدعفونی کننده قرار می گیرد؛ کلر و ترکیبات آن، ید و ترکیباتش و الکل ها در دسته مواد سطح متوسط هستند.

هیپوکلریت های جامع و مایع هر دو جزو پرکاربردترین مواد کلر دار هستند.

هیپوکلریت سدیم که ما آن را به نام سفید کننده میشناسیم هم در دسته ی مواد کلردار است.

از محاسن این مواد، این است که طیف میکروب کشی وسیعی دارند، در عین ارزان بودن عملکرد خوب و سریعی دارند و باقی مانده سمی از خود به جای نمی گذارند.

لازم به ذکر است که هیپوکلریت سدیم یا همان سفید کننده خانگی، می تواند باعث تحریک چشم، حلق، دهان و مخاط مری شود و یا ایجاد سوختگی معده کند، از طرفی اگر سفید کننده با اسید مخلوط شود گاز سمی تولید می کند.

ید و ترکیبات آن هم خود به سه دسته ی محلول های آبی خالص، محلول های الکلی و ترکیبات یدوفوریک مانند بتادین تقسیم می شوند.

از مزایای ترکیبات یدوفور که شناخته شده ترین نوع آن همان بتادین می باشد، این است که خواص میکروب کشی ید را دارند اما برخلاف آن فاقد آلودگی و سم هستند و ایجاد تحریک نمی کنند.

مواد ضد عفونی کننده الکلی

الکل ها را می توان به صورت دو ترکیب شیمیایی به نام اتیل الکل و ایزوپروپیل الکل در مراکز بهداشتی و درمانی یافت؛ فعالیت میکروب کشی خوبی دارند اما اگر غلظتشان کمتر از 50% شود میزان قدرت میکروب کشی به مقدار زیادی افت می کند؛ غلظت ایده آل این نوع از مواد ضدعفونی کننده 60 الی 90% است.

اتانول 60 تا 80% یک آنتی سپتیک فوق العاده برای از بین بردن ویروس ها به شمار می رود و می تواند بسیاری از ویروس ها از جمله ویروس کرونا را تحت تاثیر قرار دهد.

اتیل الکل با غلظت 70% هم به عنوان موثرترین عامل برای از بین بردن قارچ ها شناخته شده است.

ضدعفونی کننده های سطح پایین

مواد ضدعفونی کننده سطح پایین به طور کلی شامل فنل و ترکیبات آن و مواد آمونیم دار می شوند.

ارتو فنیل فنل و بنزیل کلروفنل از جمله فنل هایی هستند که به عنوان مواد ضدعفونی کننده به طور گسترده در بیمارستان ها استفاده می شوند؛ از این ترکیبات برای آلودگی زدایی محیط بیمارستان و سطوح آزمایشگاه ها استفاده می شود.

البته این مواد نباید برای تخت و گهواره نوزادان استفاده شوند.

ترکیبات آمونیم علیرغم اینکه در دسته ی مواد ضدعفونی کننده سطح پایین قرار دارند، هرگز نباید به عنوان آنتی سپتیک و درتماس با بافت زنده قرار گیرند.

این دسته از مواد سمیت کمی دارند اما تماس طولانی مدت با آنها می تواند موجب ایجاد التهاب و برافروختگی شود.

محلول کلروهگزیدین یک عامل مناسب و سازگار با بافت های زنده و بدن است و می توان از آن به عنوان آنتی سپتیک در دندان پزشکی استفاده کرد.