تکنیک های توازن بین کار و زندگی برای زنان شاغل

نقش زنان، امروزه با توجه به شرایط اقتصادی و تقاضای جامعه تغییر کرده است. وضعیت زندگی به‌خصوص در شهرهای بزرگ به شکلی است که کار کردن مرد به‌تنهایی نمی‌تواند کفاف زندگی را بدهد و زن باید همپای مرد کار کند تا بتوانند از پس مخارج زندگی و پرداخت اقساط منزل و شهریه مدرسه بچه‌ها برآیند. تکنیک های توازن بین کار و زندگی برای زنان شاغل موضوعی است که امروزه بیش از پیش مورد توجه قرار می گیرد ما در آریاداناک به این موضوع تا حدودی پرداخته ایم.

زن خسته‌وکوفته روی کاناپه می‌نشیند و کمی چشم‌هایش را می‌بندد. کار بیرون از خانه، بچه‌داری، همسرداری و کارهای خانه خسته‌اش کرده، زندگی شغلی و شخصی او از توازن خارج شده و دیگر وقتی برای خودش ندارد. به این فکر می‌کند که آیا باید ادامه دهد یا از خیر سال‌ها کار، تحصیل و تجربه بگذرد؟ چگونه توازن بین کار و زندگی شخصی خودش را برقرار کند؟

در گذشته‌هایی بسیار دور، مردم زندگی‌های بسیار ساده‌ای داشتند و دسته‌جمعی زندگی می‌کردند و خبری از چشم و هم‌چشمی‌های امروزه نبود و کارهای خارج منزل، همه مردانه بود و زنان امور خانه را به دست گرفته بودند اما کم‌کم با پیشرفت جامعه و تحصیلات زنان، آن‌ها نیز به اکثر شغل‌ها راه پیدا کردند ولی همچنان نقش خود را در منزل به‌عنوان همسر و مادر حفظ کردند.

در اکثر کشورهای پیشرفته ۸۵ درصد زنان ۲۵ تا ۴۹ سال در کنار زندگی خانوادگی خود، زندگی حرفه‌ای‌شان را نیز دنبال می‌کنند. مشاغل شیفتی، کارهایی که ساعت کار ثابتی ندارند (مثل گروه پزشکی و یا پلیس)، مشاغل بین‌المللی که افراد باید دائم آ‌نلاین باشند، ساعات کاری طولانی و اضافه‌کار اجباری و تغییر در نقش خانوادگی (مثل نگهداری از بچه‌ها در بعضی ساعات شبانه‌روز توسط پدر) همگی باعث می‌شوند زنان برای رسیدگی به خود و ارتباط با فامیل و دوستان با کمبود وقت روبه‌رو شوند و همین کاهش ارتباطات خانوادگی و تضعیف سیستم حمایتی، روحیه زنان را تضعیف و آن‌ها را کسل می‌کند.

خستگی جسمی و روحی، از دست دادن لحظات زیبا و برگشت‌ناپذیر زندگی مثل تولد‌ها، شب یلدا، سالگرد ازدواج و…، کم شدن دوستان به‌تدریج فرد را تک‌بعدی کرده و بعد از مدتی توازن بین کار و زندگی را برهم می‌زند که عواقب خوبی برای خانواده و کار به همراه ندارد.

از طرفی تکنولوژی‌هایی مثل موبایل‌های هوشمند و … باعث درهم تنیدگی کار و زندگی شخصی شده که سلامت جسمی، احساسی و اجتماعی زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. معمولاً در این شرایط استرس زیاد می‌شود و اگر رسیدگی به والدین سالمند و مشکلات مالی هم اضافه شود توازن بین کار و زندگی به‌شدت مختل می‌شود.

کنترل اوضاع و ایجاد توازن بین کار و زندگی تنها راه برگرداندن شادی به زندگی است که البته کار راحتی هم نیست، اما ضروری و شدنی است. اگر رابطه‌ی بین کار و زندگی خانوادگی مدیریت نشود، تعارض بین آن‌ها زیان‌های جبران‌ناپذیری برای فرد، سازمان و جامعه در پی خواهد داشت (+).

تکنیک های توازن بین کار و زندگی برای زنان شاغل به‌منظور ایجاد زندگی باکیفیت

۱٫ اولویت‌های زندگی‌تان را مشخص کنید.

مشخص کردن اولویت‌ها به‌طور واضح و شفاف، اولین و مهم‌ترین مرحله در حفظ توازن بین کار و زندگی است. نکته مهم در این زمینه آن است که مشخص کنید می‌خواهید اولویت‌های واقعی شما چه باشند. به‌عنوان تمرین، مشخص کنید اگر قرار باشد زندگی‌تان فقط و فقط بر روی یک چیز متمرکز شود، آن چیست؟ و دومین، سومین، چهارمین و پنجمین مورد را نیز به همین ترتیب لیست کنید. اگر صادقانه و با تمرکز پاسخ دهید پنج اولویت اصلی شما مشخص می‌شود که ممکن است این موارد را شامل شود: فرزندان، همسر، شغل، ارتباطات، مسائل مذهبی، سلامت، ورزش، هنر، سرگرمی‌ و سفر.

یاد بگیرید و تمرین کنید در حین کار روی هر اولویت تمام تمرکز و حضورتان را فقط روی همان یک مورد داشته باشید مثلاً وقتی با بچه‌ها هستید به کار فکر نکنید و تمام فکرتان با آن‌ها باشد. به‌این‌ترتیب با افزایش کیفیت آن ارتباط، نیازی به زمان دوباره برای جبران ندارید.

۲٫ کارهای غیرضروری را کم یا حذف کنید.

وقتی اولویت مشخص کردید، متوجه می‌شوید روی بعضی کارهایی که اولویت ندارند زیاد وقت صرف می‌کنید. مثلاً تشخیص می‌دهید که بهتر است تماشای تلویزیون را کمتر کنید.

۳٫ زمان را مدیریت کنید.

برنامه‌ریزی داشته باشید زمان می‌تواند بهترین دوست و بهترین دشمن شما باشد. بهتر است از زمان بهترین بهره را ببرید. کارهای خانه را سازمان‌دهی کرده و با برنامه انجام دهید. برای پخت غذا و خرید، فهرست تهیه کنید تا اتلاف وقت نشود. بسیاری از زنان شاغل در روز جمعه برای تمامی هفته غذا می‌پزند و آن‌ها را در فریزر آماده نگاه می‌دارند تا هر روز مجبور نباشند ساعاتی را به پخت غذا اختصاص دهند و ساعات باقی‌مانده خود را به آماده کردن لباس‌ها و برنامه‌های درسی فرزندشان اختصاص دهند. از سوی دیگر سعی می‌کنند صبح‌ها زودتر از خواب بیدار شوند و برخی از کارهای ضروری مثل امور بانکی و… را در اول وقت اداری انجام دهند.

از کارتان ندزدید. مادر بودن به این معنی نیست که شما کمتر از یک حقوق‌‌بگیر بدون فرزند، کار کنید. برای آنکه رئیس خود را راضی نگه دارید و به او اثبات کنید که بسیار مؤثر هستید روزهایی که وقت بیشتری دارید زودتر به محل کار بیایید و دیرتر آن را ترک کنید تا اگر روزی مجبورید کمی دیرتر بیایید و زودتر به خانه بازگردید، کسی شما را سرزنش نکند. البته توجه به موضوع توازن بین کار و زندگی را همیشه در نظر بگیرید. شما یک زندگی خانوادگی هم دارید و نباید در صورت اصرار همکاران، ساعات متعلق به اعضای خانواده را به کارتان ببخشید.

وقت‌شناس باشید برای آنکه هم خانواده و هم رئیس خود را راضی نگه دارید بهترین راه‌حل آن است که هر کاری را در زمان خودش انجام دهید. در خانه، کار را فراموش کنید و در محل کار مرتباً به خانه زنگ نزنید. بدین ترتیب شما می‌توانید بیشترین استفاده را از ساعات خود ببرید و مؤثر باشید. درصورتی‌که شما روزی مجبور بودید برخی کارها را در منزل انجام دهید، بهتر است این موضوع را با اعضای خانواده در میان بگذارید و آن‌ها را با خودتان همراه کنید. از سوی دیگر اگر کودکان شما عادت دارند بدون هیچ دلیلی بعدازظهرها به محل کار شما بیایند، بهتر است این عادت را متوقف کنید. برای برقراری توازن بین کار و زندگی به مرزهایی که برای کار و خانواده مشخص کردید، احترام بگذارید. تنها درصورتی‌که کار ضروری پیش آمد، اعضای خانواده‌تان می‌توانند به محل کارتان مراجعه کنند یا با شما تماس بگیرند؛ و برعکس، درصورتی‌که رئیس و همکارانتان عادت دارند، خارج از وقت اداری با شما تماس بگیرند بهترین کار این است که وقتی در خانه هستید تلفن همراهتان را خاموش کنید یا صرفاً به پیامک‌ها پاسخ دهید.

۴٫ شغلی را انتخاب کنید که در آن رضایت داشته باشید.

عواملی مانند ساعات طولانی کار، برنامه‌های پرکار شغلی و امکانات نامناسب کاری رضایت شغلی را کاهش داده و سطح تعارضات را در زنان شاغل افزایش می‌دهد. علاقه و انگیزه در کار باعث روحیه‌ی شاداب‌تر و خستگی کمتر می‌شود؛ و از طرفی انعطاف‌پذیری مدیر و محیط کار می‌تواند فضای رضایتمندتری ایجاد کند. ازاین‌رو می‌توان نتیجه گرفت این عوامل در توازن بین کار و زندگی مؤثر است.

۵٫ هویتتان را فراموش نکنید.

مادر بودن، همسر بودن و یک زن شاغل بودن نباید موجب شود که شما تبدیل به یک برده شوید. شما باید زنانگی خود را همیشه حفظ کنید. بسیاری از زنان عادت دارند خود را فراموش و فداکاری کنند تا دیگران در آسایش باشند؛ اما این کار اصلاً صحیح نیست. تفریحات زنانه را همیشه در خود زنده نگه دارید. هرچند وقت یک‌بار به آرایشگاه بروید و برای خودتان لباس‌های شیک بخرید. شما یک زن هستید و سعی کنید با غرور، یک زن باقی بمانید.

اگر توازن بین کار و زندگی در برهه‌ای به هم ریخت، خودتان را مقصر ندانید. هماهنگی کارهای منزل و کار حرفه‌ای بدون هیچ کم و کاستی دشوار است. اگر امروز خسته‌اید و قادر نیستید آشپزی کنید، موردی ندارد اگر هرچند وقت یک بار غذا سفارش دهید یا غذای حاضری بخورید.

۶٫ زمان شخصی داشته باشید.

اگر کار، انجمن اولیا و مربیان و یا وقت دکتر برایتان مهم است باید به همان اندازه برای زمان شخصی خودتان هم ارزش بگذارید. استراحت کنید نباید تمامی انرژی خود را صرف زندگی خانوادگی و کاری‌تان کنید. گرچه هر دوی آن‌ها به شما نیاز دارند اما فراموش نکنید که شما هم باید برای خودتان وقتی قائل شوید.

برای روابط با دیگران حتماً وقت خاصی در نظر بگیرید و نگذارید کار مانع شود. اگر کار دائماً ساعات شخصی شما را به هم می‌زند، در کارتان تغییر ایجاد کنید: ساعت یا حجم آن را کم کرده، مسؤولیتتان را کمتر کرده و هر تغییری که به نفع ساعات شخصی است انجام دهید چون حفظ زمان شخصی باعث رضایت و توازن بین کار و زندگی بیشتری شده، خلاقیت و بازده را بالا می‌برد.

تفریح و آرامش به برنامه‌ریزی نیاز دارد. این دو جزء اصول ضروری یک زندگی متوازن هستند. این موضوع برای هر شخصی، اختصاصی تعریف می‌شود: کلاس موسیقی، کارهای هنری، یوگا، صرف عصرانه با همسر یا دوست قدیمی ‌در بیرون از منزل. ورزش را فراموش نکنید چون تأثیر آن عالی است. اگر باور داشته باشید که شادی مهم‌ترین موضوع در زندگی است، برای این کارها وقت در نظر می‌گیرید.

۷٫ روی کمک خانواده حساب کنید.

کمک بگیرید. کار کردن تصمیمی است که شما به همراه همسرتان آن را گرفته‌اید. پس از او در کارهای خانه و رسیدگی به امور فرزندان کمک بگیرید. شستن ظروف، جارو کردن، بردن کودکان به مدرسه، آماده کردن غذا و حمام‌کرده کوچولوها وظایفی هستند که می‌توانید آن‌ها را با همسرتان تقسیم کنید. درصورتی‌که محدودیت مالی ندارید می‌توانید از پرستار بچه یا خدمتکار برای رسیدگی به امور منزل نیز کمک بگیرید. به‌این‌ترتیب وقت آزاد بیشتری دارید.

۸٫ ایمان خود را تقویت کنید.

ایمان یک فاکتور اساسی برای رویارویی با انواع استرس‌ها در طول زندگی روزانه است. ساعت‌هایی با خداوند خلوت کنید، از او کمک بخواهید و در مورد خواسته‌هایتان با او گفتگو کنید. با آرامشی که به دست می‌آورید، فرصت و آمادگی ذهنی بهتری برای دیدن راهکارها به دست می‌آورید و می‌توانید در حضور با خودتان، خانواده و کارتان موفق‌تر باشید.

با توجه به مفاهیم فوق دریافتیم که ایجاد تکنیک های توازن بین کار و زندگی برای زنان شاغ از ارزش بالایی برخوردار است. این توازن، توازنی پویاست که هر عنصر آن ضمن ارتباط و کنش متقابل با یکدیگر، نقش مکمل و حمایت‌کننده دارد و برای رسیدن به چنین توازنی لازم نیست یکی به نفع دیگری تضعیف یا کنار گذاشته شود؛ اما این توازن خودبه‌خود ایجاد نمی‌شود و با مدیریت آن، از آسیب‌ها در سطح فردی، سازمانی و جامعه جلوگیری می‌شود؛ و همچنین به بهره‌وری اجتماع و فرد کمک شایانی می‌کند.

منابع مقاله : observatorio و scholarworks