چرا زمانی‌که زنان می‌خواهند یک کسب‌وکار را از صفر شروع کنند، پیداکردن راه موفقیت برای آنها سخت‌تر از مردان است؟ پاسخ این سوال کاملا واضح است، زیرا چالش‌های کسب‌و‌کاری زنان، به‌طرز شگفت‌آوری بیشتر از مردان است. زنان کارآفرین بر سر راه‌شان با مشکلاتی رو‌به‌رو می‌شوند که شاید مردان حتی از وجود چنین مشکلاتی هم باخبر نباشند. ما در این مقاله برای هموار نمودن مسیر موفقیت زنان به چالش های زنان کارآفرین و نحوه مقابله با آنها می پردازیم.
اما این چالش‌ها چه هستند و چگونه باید با آنها مقابله کرد؟ در ادامه این مطلب، مهم‌ترین چالش‌های زنان کارآفرین را معرفی می‌کنیم و روش مقابله با آنها شرح می‌دهیم.
پایان نابرابری با حضور قدرتمند زنان کارآفرین
اگر در دنیای کسب و کار از نزدیک امور را بررسی کنید به این واقعیت می‌رسید که مردان در آن حکمرانی می‌کنند. در صورتی که به فهرست میلیاردرهای جهان نگاهی کنید، متوجه می‌شوید این لیست را هم مردان تصاحب کرده‌اند. شاید در گذشته فقط این مردان بودند که در دنیای کسب و کار حضور داشتند یا حداقل، زنان نقش مهمی را ایفا نمی‌کردند. اما وارد عصر تازه‌ای شده‌ایم که زنان قدرتمندی پا به عرصه گذاشته‌اند و حتی در برخی نقش‌‌ها می‌توانند بسیار موفق‌تر از مردان عمل کنند.
در طول زمان شاهد زنان کارآفرینی بوده‌ایم که کسب و کار خودشان را آغاز کرده و به قله‌های موفقیت دست پیدا کردند. اکنون در حوزه اقتصاد، زنان کارآفرینی را داریم که میلیاردر شده‌اند و در حال برابر کردن جایگاه خود با مردان هستند.
قبل از صحبت درباره چالش های متنوع زنان کارآفرین و نحوه مقابله با این چالش ها میخواهم روی این واقعیت تاکید کنم که این مقاله پژوهشی، زنانی را مورد مطالعه قرار داده که کارشان را از صفر شروع کرده‌اند نه زنان کارآفرین موفقی که یک کسب‌وکار را به ارث برده‌اند و نه زنان موفق مشغول در شرکت‌ها.
حال به بررسی شرایط زنان کارآفرین موفق در جهان می‌پردازیم. منظور ما از زنان کارآفرین موفق افرادی مانند ماری کی اش (Mary Kay Ash)، استی لودر (Estee Louder)، کوکو شانل (Coco Chanel)، لیلیان ورنون (Lilian Vernon)، آنیتا رودیک (Anita Roddick)، اوپرا وینفری (Oprah Winfrey)، مارتا استوارت (Marta Stewart)، مادام سی. جی. واکر (Madam C.J. Walker) و دبی فیلدز (Debbi Fields) است.
این زنان کارآفرین چگونه به موفقیت دست یافتند؟ در هنگام شروع کسب‌وکار خود از صفر، با چه چالش هایی رو به رو شدند؟ چگونه توانستند در کسب‌وکار خود بر این چالش ها غلبه کنند؟ با غلبه بر چالش‌های پیش رو، شما هم می‌توانید در بین این زنان موفق قرار بگیرید.
معرفی چالش های زنان کارآفرین و نحوه مقابله با آنها
حال به بررسی چالش های زنان کارآفرین و نحوه مقابله با آنها می‌پردازیم:
۱. انتظار و ارزش‌های فرهنگی
“میدانید، تمام این سال‌ها مردم کوکی‌های من را می‌خوردند و به من می‌گفتند کوکی‌هایم مزه شگفت‌انگیزی دارند. خب، من تصمیم گرفتم یک کسب‌وکار شیرینی‌فروشی راه بیندازم. شوهرم پس از شنیدن تصمیمم برای این کار گفت اوه عزیزم چه ایده احمقانه‌ای! سپس پدر و مادرم حرف از این زدند که تو هیچ چیزی درباره کسب‌وکار شیرینی‌فروشی نمی‌دانی. دبی فیلدز”
اولین چالشی که زنان کارآفرین با آن مواجه می‌شوند سنت یا ارزش‌های فرهنگی است. شاید در کشورهای مدرن این چالش در حال محو شدن است، اما هنوز هستند کشورها، شهرها و حتی مردمی که جایگاه فرهنگی و اجتماعی زنان را پایین می‌دانند. جایی که در فرهنگ جامعه، مرد یا شوهر، نان‌آور است و اگر یک زن بخواهد از توانایی کارآفرینی خود استفاده کند اینگونه تصور می‌شود که می‌خواهد نقش رهبری شوهر را به عهده بگیرد.
این چالش همچنین در خانواده‌هایی پیش می‌آید که در آن پدر یا شوهر، خود یک کارآفرین است. فرزندان پسر معمولا به اداره کسب‌وکار خانوادگی پرداخته و پس از مرگ پدر راه او را ادامه می‌دهند. برای غلبه بر این چالش زنان کارآفرین، باید زمینه را برای شکستن این محدودیت سنتی آماده کنید. شما باید روی چیزی که اعتقاد دارید پافشاری کنید.
“می‌دانستم که تا آن زمان فرصت‌های زیادی را فقط به خاطر زن بودن از دست داده بودم. نمی‌توان گفت این احساسات صرفا یک تسلیم تلخ هستند زیرا پیش از این زنان زیادی را می‌شناختم که از چنین بی‌عدالتی‌هایی رنج می‌بردند. ماری کی اش”
۲. تبعیض اجتماعی
“بزرگ‌ترین شکست، شروع نکردن است. اگر در طول زندگی به سخنان اطرافیانم که می‌گفتند «تو نمی‌توانی. تو شکست میخوری. فایده ندارد. تو فاقد …» گوش می‌کردم امروز هرگز در این جایگاه قرار نداشتم. دبی فیلدز”
یکی دیگر از چالش های زنان کارآفرین تبعیض اجتماعی است. اکثر مردم هنوز با ذهنیت مردسالاری زندگی می‌کنند و تفکرشان این است که یک کسب‌وکار یا وظیفه خاص بهتر است توسط مردان انجام شود. تا به حال مکانیک زن، راننده اتوبوس زن، لوله‌کش زن، بنا یا جوشکار زن دیده‌اید؟ شاید ۱۰ سال پیش چنین حرفی خنده‌دار به‌نظر می‌رسید، اما در کشورهای مدرن، زنان جوشکار، راننده یا مکانیکی وجود دارند که کارشان حرف ندارد.
اما همچنان افرادی وجود دارند که به چنین مسئله‌ای به راحتی بخندند و آن را جدی نگیرند. حقیقت این است که ما اغلب فرض می‌کنیم زنان کلا در برخی از حوزه‌های خاص زندگی کامل نیستند. مردم ترجیح می‌دهند با یک مرد معامله کنند تا با یک زن، اما چرا؟ دلیلش این است که معتقدند مردان برای این کار به دنیا آمده‌اند.
“مردانی که فکر می‌کنند زنان ناقص‌العقل هستند اصلا اهمیت ندارند. من یاد گرفتم تا وقتی که مردان بر این باور باشند زنان نمیتوانند شانسی داشته باشند. ماری کی اش”
“گفتنش وحشتناک است اما من برای اینکه مدتی طولانی طراح لباس عروس بودم یک لکه ننگ به شمار می‌آمدم، می‌توانستم از این کار خیلی فراتر بروم. من استعدادش را واقعا داشتم اما دست از تلاش برداشته بودم. بالاخره این کار را کردم چون این رویایی بود که در تمام زندگی‌ام در ذهن داشتم. ورا وانگ (Vera Wang)”
برخی از زنان فکر می‌کنند که در شرایط اجتماعی مانند سمینارها، کنفرانس‌ها، یا حتی یک جلسه کاری، باید روحیه و رفتاری همانند مردان داشت: رقابتی، مهاجم و در برخی مواقع تند و خشن. اما زنان کارآفرین موفق که حتی به جایگاه مدیریت دست یافته‌اند، اعتقاد دارند که باید با شخص خودتان راستگو و پایبند باشید، باید صدای خودتان را پیدا کنید و قدرت خود را به نمایش بگذارید.
۳. عدم وجود سرمایه‌گذار
استارتاپ‌هایی که نیاز به یافتن سرمایه‌گذار دارند، می‌دانند که این کار چه پروسه سخت و طاقت‌فرسایی است، اما این کار حتی برای زنان بسیار سخت‌تر است. در یکی از مطالعات Babson College در سال ۲۰۱۴ مشخص شد که فقط کمتر از ۳ درصد از شرکت‌هایی که روی آنها سرمایه‌گذاری شده دارای مدیر زن هستند.
یافتن سرمایه از جمله چالش‌های زنان کارآفرین است که در هنگام شروع کسب‌وکار با آن مواجه می‌شوند. سرمایه گذاران معمولا در حوزه کسب‌وکار کمتر به زنان توجه می‌کنند. به گفته بانی کریتر (Bonnie Crater) مدیر و رییس شرکت Full Circle Insight، سرمایه‌گذاران بیشتر علاقه دارند تا روی استارتاپ‌هایی کار کنند که از «طایفه» خودشان باشد. این حرف هم برای زنان و هم برای مردان صادق است. به این معنی که سرمایه‌گذاران زن هم دوست دارند بیشتر با استارتاپ‌هایی که مدیر آنها یک زن است کار کنند. اما تعداد سرمایه‌گذاران زن زیاد نیست و به همین دلیل کارآفرینان زن باید به دنبال سرمایه‌گذار مناسب خود باشند.
طبق نظر بانی کریتر، سرمایه‌گذاران امروزی به دنبال این هستند که سرمایه خود را چند برابر کنند و در دنیای امروز بسیاری از آنها اهمیت نمی‌دهند که مرد هستید یا زن. باید ابتدا به این فکر کنید که آیا استارتاپ شما باعث افزایش چند برابری سرمایه این شخص خواهد شد یا نه. اگر خود شما یا در تیم‌تان شخصی دارید که این اطمینان را به سرمایه‌گذار بدهد که می‌توانید این کار را عملی کنید و محصولی خوب ارائه دهید، بنابراین کار سختی در پیش نخواهید داشت.
۴. تعادل بین کار و خانواده
“هم برای کار زمان هست و هم برای عشق. وقت دیگری نمی‌ماند. کوکو شانل”
تعادل بین کار و خانواده دو مسئولیتی است که زنان کارآفرین با آن رو‌به‌رو هستند. پیدا کردن روش‌هایی برای باز کردن زمان بین این دو مسئولیت، از کلیدهای رسیدن به یک تعادل در زندگی کاری و زندگی شخصی است.
بهترین روش برای مقابله با این مشکل این است که به سراغ کاری بروید که اجازه دهد بیشتر خودتان باشید نه این که مجبور باشید دائما با دیگران همکاری کنید. این گونه کارها وقت زیادی از شما می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند زمان آزادی برای خود داشته باشید.
البته در دنیای امروزی، فرهنگ به سمتی پیش می‌رود که اجازه می‌دهد زنان انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند و اجازه دهند نسبت به شرایط زندگی کاری و شخصی تعادل بهتری برقرار کنند. اما به طور کلی، داشتن کاری که برای خودتان فعالیت کنید، آزادی عمل بیشتری به شما خواهد داد.
۵. تلاش برای جدی گرفته‌شدن
در برخی از شرایط، زنان کارآفرین خود را در صنایع و کسب و کارهایی می‌بینند که تسلط آن در دست مردان است. آلیسو گاترمن (Alison Gutterman) رییس شرکت Jelmar در مورد این تجربه خود در اولین روزهای دوران کاری‌اش می‌گوید:
“به عنوان یک زن کارآفرین در صنعتی که تسلط آن در دست مردان بود، به دست آوردن احترام یک مشکل جدی بود. اشتیاق و تلاش زیادی گذاشتم تا بتوانم شهرتم را به عنوان یک زن سخت کوش و کارآفرین محترم مطرح کنم. برای غلبه با این مشکل، باید یاد می‌گرفتم تا اعتماد به نفس خودم را بسازم و بر حرف‌های منفی خودم چیره شوم. آلیسون گاترمن”
این حرف‌های منفی که در ذهن با خود می‌گویید، از جمله عواملی هستند که باعث توقف شما برای دستیابی به بالاترین پتانسیل‌ها می‌شوند. برای این که بتوانید اعتماد خود را بسازید و بر این مشکل غلبه کنید، وارد گروه زنان کارآفرین شوید و خود را تنها نگذارید.
۶. ساخت یک شبکه پشتیبان
داشتن یک شبکه پشتیبان قدرتمند برای موفقیت کارآفرینان ضروری است. بنابراین جای تعجبی ندارد که در یکی از گزارشات شرکت Inc، مشخص شده است که ۴۸ درصد از زنان کارآفرین به دلیل عدم وجود مربیان، اساتید یا مشاوران خوب، رشد پتانسیل آنها محدود شده است.
از آن جایی که هنوز بخش بزرگی از دنیای کسب و کارهای سطح بالا در تسلط مردان قرار دارد، درخشیدن در راه خود می‌تواند سخت باشد و گاهی طاقت‌فرسا است که زنان کارآفرین بتوانند شبکه پشتیبان کسب و کار خود را به سطح بالایی برسانند. هنوز هم بسیاری از کسب و کارها بر این فلسفه پیش می‌روند که «مهم نیست چه بلدید و چه کار می‌کنید، مهم این است که چه کسانی را می‌شناسید.» بنابراین یافتن و ساختن شبکه پشتیبان یکی از فاکتورهای موفقیت است.
یافتن پشتیبان‌های درست کار آسانی نیست. اما برای غلبه بر این مشکل، سعی کنید با دیگر زنان کارآفرین ارتباط مناسبی برقرار کنید. مخصوصا آن‌هایی که توانسته‌اند کسب و کار خود را با موفقیت راه‌اندازی کنند. این زنان قطعا یا تبدیل به یکی از پشتیبان‌های شما خواهند شد یا می‌توانند شما را به دیگران معرفی کنند.
همچنین برای بیان نیازهای خود نترسید. واضح و شفاف نیاز خود را بیان کنید. چه مردان و چه زنان پشتیبان، خیلی زود جذب افرادی می‌شوند که نیاز خود را واضح و روشن بیان می‌کنند و با دیدن چنین موقعیتی زود وارد عمل می‌شوند. اگر درست نپرسید و نخواهید، بنابراین چیزی هم نخواهید گرفت.
۷. مقابله با ترس از شکست
شکست، یکی از اتفاقات غیر قابل انکار هر کسب و کاری است. اما شکست نباید به عاملی برای ناامنی شما برای رویاپردازی‌های بزرگ‌تان تبدیل شود. شکست، مرد و زن نمی‌شناسد بنابراین باید به خود باوری برسید و شک و تردید را از خود و کسب و کاری که در آن قدم گذاشته‌اید دور کنید. نباید منتظر بمانید که اول به تکامل برسید و سپس به سراغ کارهای بزرگ بروید.
همچنین از شکست نباید به عنوان یک ذهنیت منفی، یا حتی یک بهانه برای انصراف و دور شدن از کسب و کار و اهداف‌تان مورد استفاده قرار بگیرد. وقتی بارها و بارها با یک «نه» رو به رو می‌شوید، وقتی برنامه‌ها طبق چیزی که انتظار داشتید پیش نمی‌رود و گاهی باید تصمیمات هزینه‌بری اتخاذ کنید، از آن به عنوان یک تجربه یا لحظه‌ای برای یادگیری یاد کنید، نه یک بهانه برای دوری از هدف.