گفتگو با سید جلیل جلالی فرد کارشناس برجسته روابط اقتصادی ایران و روسیه
کارشناس برجسته روابط اقتصادی ایران و روسیه در برنامه «تعبیر خوب برای کابوس کرونا» تشریح کرد:
چه عواملی که مانع گسترش صادرات بخش خصوصی ایران می‌شود؟
سید جلیل جلالی فرد، عضو هیئت‌رئیسه اتاق مشترک ایران و روسیه و مشاور منطقه آزاد انزلی مهمان قسمت اخیر برنامه اینترنتی «تعبیر خوب برای کابوس کرونا» بود که در این برنامه به موانعی پرداخت که اجازه نمی‌دهند بخش خصوصی با وجود ظرفیت‌های بالا در حوزه صادرات چنان که باید و شاید ظاهر شود.
به گفته جلالی فرد کرونا را علی رغم تمام مشکلات و مصیبت‌هایی که برای عده زیادی از مردم داشته، به فال نیک گرفت چرا که به ما نشان داد چه ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی داریم که از آنها غافل هستیم. دیدیم که بخش خصوصی و خود مردم چطور توانستند بر بحران فائق بیایند و ما مشکلاتی که بسیاری از کشورها داشتند مانند کمبود کالا، خالی شدن فروشگاه‌ها و… را اصلاً تجربه نکردیم. درواقع ما ظرفیت‌های زیادی داریم اما در بخش مدیریت مشکلات زیادی وجود دارد.
او ادامه داد: «من فکر می‌کنم در عبور از این بحران دولت بیشتر از 20 درصد نقش نداشت و بقیه کار بر عهده خود مردم و بخش خصوصی بود. به عقیده من اگر دولت در فعالیت‌هایی مانند همین صادرات هم به نقش 20 درصدی خودش عمل کند کارها به‌خوبی پیش برود اما به شرط اینکه واقعاً به آن 20 درصد عمل کند و در مقابل بخشنامه‌های بازدارنده و مختل‌کننده صادر نکند. بحران اخیر نشان داد که وقتی می‌گوییم ایران ظرفیت تأمین بازارهای کشورهای همسایه را دارد این حرف شعار نیست و واقعاً شدنی است.»
او به تبادل امتیازات صادرات و واردات با روسیه اشاره می‌کند و می‌گوید: «تجارت با روسیه تخصص بنده است و در این مورد می‌توانم به‌جرئت بگویم که کوتاهی صورت گرفته است. ما در محدوده اتحادیه گمرکی هستیم و در تعامل با روسیه امتیازهایی داده و امتیازهایی گرفته‌ایم اما امتیازهایی که دادیم خوب بودند و امتیازهایی که گرفتیم بد بودند. این را بر اساس عدد و رقم می‌گویم. نتیجه‌اش هم این شد که از امتیازهایی که ما دادیم بیشتر از 80 درصد استفاده شد اما ما از امتیازهایی که گرفتیم 25 درصد استفاده کردیم. دلیلش هم این است که ما دیپلماسی تجاری قوی نداریم اما در مقابل یک ستاد تنظیم بازار داریم که ناگهان صادرات کالایی را ممنوع می‌کند و فضای ناامن برای صادرکننده می‌سازد. در حالی که باید در وزارتخانه‌های کشور، صمت و… دیپلماسی بسیار قوی در زمینه تجارت وجود داشته باشد. کسی را بگذارند برای این کار که کشورهای همسایه را بشناسد.»
جلالی فرد به نبود زیرساخت‌های لازم هم اشاره کرد و کفت: «به هر حال صادرکننده که نمی‌تواند کالا را بگذارد روی دوشش صادر کند. باید زیرساخت‌های حمل‌ونقل خوب وجود داشته باشد. الان تنها راه صادرات زمینی با روسیه آستارا است که اخیراً بیله سوار هم اضافه شده است اما ظرفیت ترانزیتی اینها واقعاً تأسف‌آور است،. من بارها این را به مسئولان مختلف گفته‌ام، اخیراً رسیدیم خدمت آقای نوبخت و به ایشان گفتیم این امور را رسیدگی کنید تا تاجر بتواند کارش را رونق بدهد و در داخل هم رونق ایجاد کند.»
او ادامه می‌دهد: «راه دریا هم که اصلاً واردش نشویم بهتر است. ما همین‌طور بندر ساخته‌ایم، پول را ریخته‌ایم در دریا و اسکله زده‌ایم اما برای کدام کشتی؟ جوان‌ترین ناوگان دریایی ما میانگین سنی 20 ساله دارد. کلاً 53 کشتی داریم، کشتی کانتینر بر که اصلاً نداریم! همه اینها در حالی است که اصلی‌ترین محصولاتی که ما می‌توانیم صادر کنیم محصولات غذایی، کشاورزی، شیلات و… است که به فاسدشدنی است و باید برای رسیدن آن به مقصد برنامه جدی داشت.»
جلالی فرد که نماینده منطقه ویژه اقتصادی آستراخان روسیه در ایران هم هست به راه‌حل‌های برون‌رفت از اوضاع فعلی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «اول از همه دولت باید خودش را کوچک کند و بعد به فکر سیاست‌گذاری‌های صادرات محور باشد. باید ظرفیت‌های تولیدی استان‌ها را به‌خوبی بررسی کند، اطلاعات آن را بگذارد کنار اطلاعات مربوط به زیرساخت‌های صادرات و بعد ظرفیت واردات کشورهای همسایه را در حوزه‌های مختلف بسنجد و با مجموع این اطلاعات شروع به سیاست‌گذاری کند، آن موقع خواهیم دید که بخش خصوصی ایران چه ظرفیتی از خودش نشان می‌دهد.»